Düzköy ılçesi Tarihi Gelişimi

XX. yüzyıla kadar bölgede şehirleşmenin olmayıp tamamen kırsal hayatın hakim olması ve yöreye ait tarihi bilgilerin oldukça yetersiz kalması dolayısıyla Düzköy ılçesinin Tarihi ancak bölgenin tarihi içerisinde değerlendirilebilmektedir.

Bölgenin tarihi içerisinde Trabzon”un tarihi ele alındığında batılı tarihçiler bölgede ilk olarak Yunanlı kolonistlerin yerleşmiş olduklarını belirtmektedirler. Fakat yapılan araştırmalar neticesinde bölgede ilk yerleşen kabilelerin Orta Asya kökenli Turani kavimlerinin uzantıları oldukları konusunda tarihçiler fikir birliği içerisindedirler.

M.Ö. 800-300 yılları arasında bölgede Kimmerlerin ve ardından ıskitlerin (Sakalar) yerleşmiş oldukları bilinmektedir. Trabzon şehri M.S. 64 yılında Roma ımparatorluğunun eline geçerek, 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilinceye kadar bu devletin uzantısı olan Trabzon Rum Devletinin egemenliğinde kalır.
{test}
Trabzon yöresi Bizans ımparatorluğu ve Trabzon Rum Devleti döneminde bile yoğun bir şekilde değişik boylara mensup Türkler tarafından iskana sahne olmuştur. 11. ve 14. yüzyıllarda Kafkasya üzerinden gelen Kuman Türkleri, 1071 Malazgirt Zaferinden sonra da ıran üzerinden gelen Oğuz boyları Karadeniz bölgesinde yoğunlaşmışlardır.13. ve 14. yüzyıllarda Trabzon Rum Devletinin bazı sınırları neredeyse bugünkü Trabzon Vilayeti sınırına kadar gerilemiştir.

14. ve 15. yüzyıllarda Anadolu”da hızla büyüyen Osmanlı Devleti, 1453 yılında ıstanbul`un fethiyle imparatorluk seviyesine ulaşmıştır. Fatih Sultan Mehmet, Anadolu`nun bütünlüğünü sağlamak gayesiyle, Bizans ımparatorluğunun devamı niteliğindeki Trabzon Rum Devletini 26 Ekim 1461`de ortadan kaldırarak, Trabzon`u fethetmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman devrine ait kayıtlara göre, günümüz Düzköy ilçesinde 5 yerleşim yeri bulunmaktaydı. Bu kayıtlarda sözü geçen yerleşim birimleri; Düzköy (Haçka), Çayırbağı (Sidiksa), Aykut (Horovi), Gürgendağ (Kalkiyu) ve Çalköy (Çal)`dır. Dolayısıyla bu durum bölgede Osmanlı fethi öncesinde de kırsal nitelikte bir takım yerleşim birimlerinin varlığını ispatlamaktadır.

Köylere ait kayıtlar incelendiğinde yörede önemli bir nüfus potansiyelinin bulunduğu göze çarpmaktadır. Bu nüfusun ¼ ünü müslümanlar, geri kalanını gayr-i müslimler oluşturmaktadır. Müslümanların yoğun olarak yaşadığı yerleşim yerleri Çayırbağı (Sidiksa), Düzköy (Hakça) ve Çalköy`dür. Bu dönemlerde Türklerin büyük ölçüde değişik bölgelerden getirilerek bölgede iskan edildiği anlaşılmaktadır.

17.-18. yüzyıllara yönelik olarak yöre tarihi hakkında bilinenler oldukça azdır. Fakat, genel tarihi seyre göre, bölgeyi etkileyen sosyal olayların bu paralellikte Düzköy çevresini de etkilediği göz önünde bulundurulmalıdır.

1876 tarihli Trabzon Vilayet Salnamesinin Düzköy`le ilgili kısmında yerleşim birimlerine Alazlı (Mula), Çiğdemli (Hameniye), Taşocağı (Holaliyos) ve Gökçeler (ıhtimena) eklendiğini görmekteyiz. Yalnız bu köylerin hangi tarihte tesis edildiği belirlenememiştir.

Bu yıllarda hane sayısına göre nüfusu kalabalık olan köyler Düzköy (Haçka), Çayırbağı (Sidiksa), Çalköy (Çal), Gökçeler (ıhtimena), ve Alazlı (Mula) şeklinde sıralanmaktadır. Düzköy ilçesi 1876 verilerine göre 272 hane ve yaklaşık 1360 nüfusuyla orta büyüklükte bir kasaba niteliğindedir. Aynı tarihte eldeki verilerden ıslam dininin bölgeye tümüyle egemen olduğunu görmekteyiz. Yine 1876 Vilayet Salnamesi verilerinden, yörede kırsal yaşama hakim olan tarım ve hayvancılığın en önemli geçim kaynağı olduğu anlaşılmaktadır.

Düzköy yöresinin en önemli tarihi olaylarından birisi de Haziran 1914`te fiilen başlayan 1. Dünya Savaşı ve onun getirmiş olduğu yıkımlardır. Kafkasya Cephesinde Osmanlı kuvvetlerinin yenilgiye uğraması neticesinde 1915-1916 yıllarında Erzurum, Bayburt, Muş, Van, Bitlis, Erzincan, Rize ve Gümüşhane ile beraber Trabzon”da işgal altına girmişti.

Bu yıllar Trabzon`un tüm kesimlerinde olduğu gibi Düzköy`de sıkıntıların, yoklukların ve sefaletin had safhaya çıktığı dönemlerdir. ışgal yıllarında en hazin durum hiç şüphesiz yöre insanının maruz kaldığı “muhacirlik” denilen zorunlu göç meselesidir.

Bu yıllarda özellikle Sultan Murad, Karadağ, Karaptal ve Hıdırnebi gibi yaylalarda Türk milislerin direnişleri Rusların çekilip gitmelerine kadar aralıksız sürmüş ve önemli kahramanlıklar ortaya konulmuştur.Bugün yaylalarımızda büyük sevgi ve saygı göstermiş olduğumuz “şehitler” denilen yerler bu dönemlerde Ruslara karşı yapılan savaşlarda şehit olan askerlerimizin bulunduğu kudsi yerlerdir. Rus ordusunun konuşlandığı köylere karşı gece vakti ve ansızın düzenlenen baskınlara en güzel örnek 2 Haziran 1916 tarihli Alazlı (Mula) baskınıdır.

Rusya`da 1917 yılında meydana gelen Bolşevik ıhtilali neticesinde Rus kuvvetleri bölgeden kısa sürede çekilmişlerdi. Akçaabat, bu dönemde Türk kuvvetleri tarafından 17 şubat 1918 tarihinde düşman işgalinden kurtarılmış, muhtemelen aynı tarihlerde Düzköy`de düşman işgalinden kurtarılmıştır. Resmi kaynaklarda yer almasa bile Düzköy`ün 12 şubat 1918`de düşman işgalinden kurtulmuş olduğu o dönemde yaşayanların beyanlarından anlaşılmaktadır.

Kurtuluş Savaşının da başarıyla neticelenmesinden sonra, Cumhuriyet idaresinde Düzköy, Osmanlı döneminde olduğu gibi Trabzon Vilayeti ve onun kazası olan Akçaabat”ın sınırlarına dahil edilmiştir. 1944 yılında bucak statüsüne getirilen Düzköy”de ilk belediye teşkilatı 1960 yılında kurulmuştur.Düzköy, nihayet 9 Mayıs 1990 tarihinde yapılan yeni bir düzenlemeyle bağlı bulunduğu Akçaabat`tan ayrılarak müstakil ilçe statüsü kazanmıştır.

Düzköy ilçe statüsünü kazandıktan sonra hızla gelişmeye başlamıştır. Düzköy ilçe merkezine bağlı altı mahalle (Orta Mah., Düzalan Mah.,Büyük Mah., Cevizlik Mah., Yeni Mah.,Tepecik Mah.) 3 belde (Çayırbağı, Çal ve Aykut) ile altı köy (Çiğdemli, Alazlı,Taşocağı, Gürgendağ,Gökçeler,Küçüktepe) bulunmaktadır. Düzköy ilçesi Trabzon merkezine olan yakınlığı yanı sıra yakın çevresiyle mevcut kara yollarının düzgün olmasıyla hızlı bir gelişim ve değişim içerisinde bulunmaktadır.